بطریهای پلاستیکی از موادی ساخته میشوند که برای نگهداری مایعاتی مانند آب، نوشیدنیهای گازدار، روغن موتور، شامپو و سایر محصولات مورد استفاده قرار میگیرند. این بطریها از اندازههای کوچک تا بزرگ (تا ۶۰ لیتر) متغیر هستند. ظرفیت و ابعاد آنها بستگی به نوع و کاربرد مورد نظر دارد. بطریهای پلاستیکی به دلیل وزن کمتر و مقاومت بیشتر در مقابل شکستن، به سرعت جایگزین بطریهای شیشهای در صنایع مختلف شدهاند.
بطریهای پلاستیکی به روشهای گوناگونی تولید میشوند و انتخاب مواد اولیه بطری پلاستیکی برای ساخت آنها نیز بستگی به نوع و فرآیند تولید مورد نظر دارد. این بطریها به دلیل ویژگیهای خاصی که دارند، در ذخیرهسازی و حمل و نقل مایعات مختلف، از آب و نوشیدنیهای گازدار تا روغنهای موتور و مواد شوینده، استفاده میشوند. در ادامه به بررسی تولید آنها می پردازیم.
HDPE به دلیل مقاومت بیشتر در برابر ضربه و سختی بالاتر، برای ساخت به عنوان مواد اولیه بطری پلاستیکی که نیاز به مقاومت در برابر فشار دارند مناسب است. بطریهای آب، نوشیدنیهای گازدار و مایعاتی که فشار داخلی دارند اغلب از این نوع مواد ساخته میشوند.
پلیاتیلن متراکم (HDPE) به عنوان یک رزین پرکاربرد برای ساخت بطریهای پلاستیکی مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده به دلیل اقتصادی بودن، مقاومت در برابر ضربه و سد خوبی در برابر رطوبت، برای ذخیرهسازی مواد مختلف از جمله مایعات، روغنها، و مواد شوینده مناسب است. پلیاتیلن متراکم همچنین تأیید شده توسط FDA برای مواد غذایی میباشد و از مزایای آن میتوان به شفافیت و انعطاف پذیری اشاره کرد.
اما این ماده با حلالها سازگار نیست و اضافه کردن رنگ ممکن است آن را کدر کند. از آنجا که پلیاتیلن متراکم در دماهای زیر نقاط انجماد محافظت خوبی را فراهم میکند، برای ذخیرهسازی موادی با دماهای پایین مورد استفاده قرار میگیرد، اما برای محصولاتی با دماهای بالا یا نیاز به بستهبندی مکشی به عنوان مواد اولیه بطری پلاستیکی مناسب نیست.
LDPE به دلیل انعطافپذیری بالا و مقاومت کمتر در برابر ضربه مناسب برای ساخت بطریهای فشاری نیست. این ماده معمولاً برای بطریهایی با استفادههای کم فشار مورد استفاده قرار میگیرد، مانند بطریهای شامپو یا مایعات آبکشی.
پلیاتیلن کمتراکم (LDPE) نیز شبیه به پلیاتیلن متراکم است، اما انعطافپذیرتر بوده و در کل مقاومت شیمیایی کمتری دارد. این ماده شفافتر از پلیاتیلن متراکم است و به عنوان یک گزینه اقتصادی در فرآیندهای پرفشار مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، هزینه آن نسبت به پلیاتیلن متراکم بیشتر است.
یکی از مواد اولیه بطری پلاستیکی پرکاربرد است که برای ساخت بطریهای پلاستیکی، به ویژه بطریهای نوشابه، استفاده میشود. این نوع بطریها قبل از فرآیند قالبگیری بادی از جنس PET ساخته میشوند. PET خواص بسیار مطلوبی از جمله شفافیت، سبکی، استحکام بالا، خواص خزشی مناسب، جذب پایین عطر و طعم، مقاومت شیمیایی بالا، و ظاهر زیبا را داراست.
این ویژگیها به PET امکان میدهند که به عنوان ماده انتخابی ایدهآل برای ساخت بطریهای بستهبندی محصولات مختلف مانند نوشیدنیها، استفاده شود. بطریهای PET به دلیل دسترسی آسانتر به مواد اولیه و همچنین قیمت مناسبتر نسبت به سایر مواد، بطریهای رایج و مورد استفاده در بازار امروزی هستند.
این بطریها تقریباً ۱۴ درصد از بطریهای پلاستیکی رایج را تشکیل میدهند. با توجه به اینکه PET از هیدروکربنهای نفتی تولید میشود، از اهمیت ویژهای برخوردار است و در صنعت بستهبندی به عنوان یک پلیمر بسیار مهم شناخته میشود.
تولید بطری پلاستیکی یک فرآیند پیچیده است که از مواد اولیه مختلفی استفاده میکند. در این قسمت، به بررسی مواد اولیه مورد نیاز برای تولید بطری پلاستیکی میپردازیم.
فرآیند تولید بطری PET شامل دو مرحله است. در مرحله اول، PET به صورت یک لوله نازک و دراز که به آن پریفرم معروف است، تولید میشود. این پریفرمها به دستگاههایی منتقل میشوند که تحت فشار بالا و حرارت زیاد، آنها را در قالبهای مخصوص به شکل بطری شکل میدهند. برای این کار، پریفرمها به قطعات لولهای شکل توخالی تبدیل میشوند که به عنوان پیششکل بطری محسوب میشوند.
سپس این قطعات در دستگاههای بادکن، با توجه به قالب بطری و وزن پریفرم، شکل داده میشوند و فرآیند تولید بطری به اتمام میرسد.
مواد اولیه PET از سیلوی مواد به وسیله لولههای مواد کش وارد گازگیر میشوند و در آنجا به مدت حدود ۶ ساعت در دمای بین ۱۴۰ تا ۱۷۰ درجه گرمایش داده و گازگیری میشوند. سپس این مواد به ماشین تزریق منتقل میشوند و در طول فرآیند تزریق ذوب میشوند و به داخل قالب تزریق میریزند. قطعات در داخل قالب خنک شده و قطعههای شفاف از قالب خارج میشوند. سپس این قطعات توسط نوار نقاله حمل و به کیسههای مخصوصی بستهبندی میشوند.
PVC به صورت طبیعی شفاف است و بسیار مقاوم در برابر روغن و اکسیژن کمی را عبور میدهد. این ماده سد محکمی در برابر اکثر گازها دارد و مقاومت خوبی در برابر ضربه افتادن دارد. پیویسی مقاوم در برابر مواد شیمیایی است، اما در برابر بعضی حلالها ضربه پذیر است. این ماده در مقابل حرارت ضعیف بوده و در دمای ۷۱ درجه سانتیگراد ذوب میشود، بنابراین برای محصولات داغ غیرقابل استفاده است.
پلیکربنات یک رزین شفاف است که برای تولید بطریهای آب و شیر استفاده میشود. این ماده در سال ۱۹۵۳ توسط دانیال فاکس در کمپانی جنرال الکتریک پلاستیک ساخته شد و در سال ۱۹۵۸ بهطور انبوه به بازار عرضه شد. پلیکربنات دارای شفافیت بالا و خواص خاصی مانند مقاومت در برابر ضربه است.
پلی پروپیلن به صورت عمده در تولید بانکه و ظرف مربا کاربرد دارد و ظرف سفتی را که رطوبت را عبور نمیدهد حاصل میکند. این ماده مقاومت بسیار عالی در برابر مواد شیمیایی دارد و در دماهای بالا (تا دمای ۱۰۴ درجه سانتیگراد) مقاومت خوبی دارد. پلی پروپیلن همچنین امکان سترون و استریلیزه کردن با بخار را فراهم میکند و برای محصولات داغ مناسب است.
پلیاستایرن شفافیت، سختی و مقرون به صرفه بودن بسیار خوبی را به ارمغان میآورد، بهطور معمول در بستهبندیهای خشک مانند ویتامینها و ژله استفاده میشود. اما این ماده سد خوبی در برابر رطوبت و اکسیژن نیست و مقاومت آن در برابر ضربه محدود است.
فرآیند تولید بطری پلاستیکی معمولاً از طریق قالبگیری بادی انجام میشود. در این فرآیند، پلاستیک گرم به شکل پریفرمها تزریق میشود و سپس این پریفرمها به شکل بطریهای نهایی درآمده و مورد استفاده قرار میگیرند. این روشها شامل قالبگیری گرمایی و بادی، قالبگیری بادی اکستروژنی و قالبگیری بادی رفت و برگشتی است.
در فرآیند تولید بطری پلاستیکی ، دو روش اصلی برای قالبگیری و تشکیل بطریها وجود دارد: قالبگیری تزریقی و قالبگیری بادی.
در این روش، پلاستیک به صورت گرم و نرم در دستگاه تزریق تزریق میشود و به شکل لولههای بلند و نازکی به نام پریفرم تبدیل میشود. این پریفرمها سپس در دستگاههای دمشی گرم شده و در اثر فشار و حرارت، به شکل بطریهای نهایی مدنظر تولید میشوند. بطریهای پلاستیکی از این روش برای نیازهای فشاری کمتر مانند بطریهای شامپو استفاده میشوند.
در این روش، پریفرمها به صورت عمودی شکل میگیرند و در دستگاههای قالبگیری بادی منفجر شده و به شکل بطریهای نهایی درمیآیند. این فرآیند برای تولید بطریهایی با نیازهای فشاری بیشتر مانند بطریهای آب یا نوشیدنیهای گازدار استفاده میشود.
در هر دو روش، بطریهای نهایی باید به سرعت سرد شوند تا شکل دقیق و مناسبی داشته باشند. برای این منظور از روشهای مختلف خنککننده مانند عبور آب از دور قالبها یا استفاده از هوا یا دیاکسید کربن تحت فشار استفاده میشود.
به طور خلاصه، تولید بطری های پلاستیکی یک فرآیند پیچیده است که از مواد اولیه مختلفی تشکیل می شود. انتخاب مواد اولیه بر اساس نوع بطری و کاربردهای مختلف آن صورت میگیرد. PET برای بطریهای آب و سایر نوشیدنیها به خوبی مناسب است، در حالی که PE با چگالی بالا برای بطریهای سفت و سخت و PE با چگالی کم برای بطریهای فشاری استفاده میشود.
PP معمولاً برای بطریهای قرص و PC برای بطریهای آب و ظروف قابل استفاده مجدد استفاده میشود. برای بهبود رنگ و ظاهر بطریهای پلاستیکی، میتوانید از شرکت رنگین پلیمر تمامی مواد اولیه با کیفیت را تهیه نمائید.
سوالات متداول
1. چه مواد اولیهای برای ساخت بطریهای پلاستیکی استفاده میشود؟
مواد اولیه متداول شامل PET، PP، PC و PE است.
2.چگونه فرآیند تولید بطری پلاستیکی انجام میشود؟
بطریهای پلاستیکی معمولاً از طریق قالبگیری بادی شکل میگیرند، که شامل روشهای قالبگیری گرمایی و بادی، قالبگیری بادی اکستروژنی و قالبگیری بادی رفت و برگشتی میباشد.
3.آیا مواد اولیه بطریهای پلاستیکی قابل بازیافت هستند؟
بله، بسیاری از مواد اولیه استفاده شده در تولید بطری پلاستیکی ، از جمله PET و PP، قابلیت بازیافت دارند و میتوانند مورد استفاده قرار گیرند.