امروزه عوامل زیادی از جمله افزایش جمعیت، مهاجرت به شهرها، مصرف گرایی و همچنین توسعه بسته بندی انواع محصولات باعث تولید انبوه ظروف پت شده است. این مورد در گذر زمان باعث بالا رفتن درصد دور ریزهای این دسته از محصولات نیز شده که می تواند تاثیرات زیست محیطی و اقتصادی زیان باری به دنبال داشته باشد.
از همین رو آشنایی با ظروف پت و همچنین انواع روش های بازیافت آن، امروزه به یکی از مهم ترین مباحثی تبدیل شده که توجه افراد زیادی را به خودش جلب کرده است.
از آن جایی که بازیافت صحیح این محصولات تاثیر زیادی در کاهش مصرف انرژی به دنبال خواهد داشت، باید نحوه بازیافت، تفکیک و جمع آوری آن ها به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد.
آشنایی با ظروف PET
پت در حقیقت مخفف شده نام پلی اتیلن ترفتالات است که یک ماده پلی استری بوده و در ساخت آن، دو مونومر اسید ترفتالیک خالص و اتیلن گلایکول به کار رفته است.
این بطری ها در ابتدا تنها در صنایع نساجی یا بسته بندی مواد غذایی به عنوان فیبرهای پلی استری به کار برده می شدند، اما امروزه به علت داشتن مزایای اقتصادی، شفافیت، انعطاف پذیری و مقاومت، به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرند.
متاسفانه یکی از معضل های مربوط به ظروف پت، در مورد بازگشت ناپذیر بودن آن ها و افزایش حجم زباله های تولیدی است که باید برای آن چاره ای اندیشیده شود.
انواع روش های بازیافت ظروف پت
PET یا همان پلی اتیلن ترفتالات ها، در تولید حدود ۵۰ درصد از وسایل پلاستیکی به کار برده می شوند. این ظروف در موارد مختلفی از ساخت فیلم ها و بطری گرفته تا صنایع بسته بندی مورده استفاده قرار می گیرند.
جالب است بدانید که ظروف PET از موفق ترین روش های بازیافت پلیمری را به خودشان اختصاص داده اند و تا کنون روش های مختلفی برای این منظور ابداع شده است.
بازیافت ظروف پت به روش مکانیکی
هدف از انجام این روش آن است که شرایط لازم برای بازیافت فیزیکی و شیمایی این محصولات مهیا شود.
بدون شک در تولید پت ها مواد مختلفی مانند چسب، کاغذ، آلومینیوم و.. استفاده شده که تمام این ناخالصی ها باید ابتدا از آن جدا شون، زیرا وجود این ناخالصی ها باعث می شود تا خواص شیمیایی و فیزیکی پت های بازیافت شده تا حد زیادی کاهش یابد.
برای بازیافت به روش مکانیکی دو راه عمده وجود دارد. در روش اول بطری های پلاستیکی قطعه قطعه شده و پس تبدیل آن ها به تکه های کوچک، به واحد فرآیند منتقل می شوند و تمام ناخالصی های موجود از آن ها جدا می شود. در روش دوم معمولا بطری ها یا ظروف PET به همان شکل اولیه شان به مرحله فرآیند انتقال پیدا می کنند.
در مرحله فرآیند برچسب و کاپ پایه ظرف جدا شده و تنها قسمت مربوط به پت شکسته و خرد می شود.
به طور کلی روش اول صرفه اقتصادی بیشتری دارد، زیرا خرد شدن ظرف ها اجازه می دهد تا مرحله فرآیند با کارایی بالاتر و حجم بیشتری انجام شود.
اما به هر حال روش دوم بازیافت نیز مزیت های خاص خودش را داراست. از آنجایی که در این راه مراحل مختلف کار با جزئیات بیشتری بررسی می شود، می توان گفت که ظروف پت بازیافت شده نهایی نیز کیفیت بیشتری داشته و خالص تر خواهند بود.
بازیافت ظروف پت به روش فیزیکی
پس از پایان یافتن عملیات بازیافت مکانیکی، گرانول RPET می تواند از طریق بازیافت فیزیکی به تنهایی در ساخت قطعات دیگر به کار رفته و یا با پت خالص اولیه ترکیب شود. همچنین پلی اتیلن بازیافت شده امکان ترکیب با سایر آلیاژهای پلیمرهای دیگر را نیز خواهد داشت.
نکته ای که باید در این روش بازیافت به آن توجه کنیم، پایین بودن کیفیت قطعات تولیدی است. در طی این روند معمولا خواص محصول تا حد زیادی کاهش می یابد.
بازیافت ظروف پت به روش شیمیایی
بازیافت PET ها به روش شیمیایی، یکی از راه هایی است که بیش از سایرین مورد توجه قرار گرفته است.
پیش از هر چیز باید بدانید که روش های بازیافت شیمیایی برای گروهی از پلیمرها که به پارگی زنجیره پلیمری حساس بوده و از طریق پلیمریزاسیون تراکمی ایجاد شده اند، مناسب خواهد بود.
از دسته مهم ترین این پلیمرها می توانیم به پلی آمیدها و پلی استرها اشاره کنیم. در این زمینه ظروف پت نیز از دسته محصولاتی هستند که قابلیت بازیافت شیمایی را خواهند داشت.
از این روش معمولا با هدف از بین بردن تمام ضایعات PET ها استفاده می شود و محصولات بازیافتی تولید شده از این روش نیز معمولا تنوع گسترده تری دارند.
برای تخریب ضایعات PET روش های گوناگونی وجود دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان آمینولیز، هیدرولیز، گلیکولیز و متانولیز را نام برد.
در میان این روش ها متانولیز و گلیکولیز روش های عمده تری هستند و برای تخریب ضایعات پت، به صورت گسترده در صنایع مورد استفاده قرار می گیرند.
- روش متانولیز
در روش متانولیز، متانول را تحت دما و فشار بسیار بالا قرار داده و ضایعات پت را تخریب می کنند.
مواد اولیه این روش شامل دی متیل ترفتالات و اتیل گلیکول می باشد. یکی از مزیت ها مهم روش متانولیز آن است که می توان واحد متانولیز را نیز به خط تولید اضافه کرده و تمام ضایعات پت را به مواد بازیافتی تبدیل کرد.
توجه داشته باشید که این روش تنها با در دسترس بودن کاتالیزور قابل انجام خواهد بود.
- روش گلیکولیز
این روش یکی از مهم ترین راه های بازیافت شیمیایی ظروف PET به شمار رفته که بیشتر از متانولیز مورد بحث و توجه قرار گرفته است.
این روش در صنایع مختلف کاربردی بوده و طی آن الیگومرهایی با مقیاس کوچک تولید می شود. برای این کار ابتدا باید شرایط لازم گلیکولیز به طور کامل مهیا شود. همچنین اندازه زنجیره الیگومرهای تولید شده تا حد زیادی به شرایط اعمال شده در عملیات وابسته خواهد بود
چرا بازیافت ظروف پت اهمیت زیادی دارد؟
احتمالا برای شما هم سوال شده است که چرا بازیافت این محصولات انقدر در صنعت مورد توجه واقع شده و حائز اهمیت می باشد؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که امروزه این مواد در حجم انبوهی تولید شده و از بطری های نوشیدنی گرفته تا سایر بسته بندی ها را شامل می شوند.
به عنوان نمونه در گذشته نوشابه ها در ظروف شیشه ای تولید می شدند، اما امروزه به علت راحتی بیشتر از ظروف پلاستیکی ای استفاده می شود که در پایان برای بازیافت و جمع آوری آن ها هیچ برنامه منظمی وجود ندارد.
این موضوع زمانی اهمیت پیدا می کند که بدانید ظروف پت در محیط زیست تجزیه نمی شوند و علاوه بر ایجاد ظاهری زننده، برای سلامت محیط زیست نیز بسیار خطرناک خواهند بود. همچنین رها کردن این محصولات در طبیعت ممکن است باعث گرفتگی کانال های آبی و حتی وقوع سیل شود.
بنابراین به طور کلی باید امیدوار بود که تمام افراد فعال در زمینه تولید ظروف PET مسئولیت کارشان را به عهده گرفته و به دنبال راهی برای بازیافت اینگونه محصولات باشند.
در چرخه بازیافت به راحتی می توان از ظروف بازیافتی، برای تولید منسوجات پلی استری یا ظروف جدید نیز استفاده کرد. بنابراین تلاش برای ایجاد شرایط مناسب بازیافت و جمع آوری این محصولات بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
